Farba akrylowa, lateksowa – wszystko o niej.

Czym jest?

Emulsyjna farba akrylowa (nazywana też farbą lateksową czy akrylową-lateksową), to farba wodna, której spoiwem jest dyspersja akrylowa, dokładnie żywica poliakrylowa, w której „zawieszone” są cząstki pigmentu. Farbę nazywamy lateksową, kiedy posiada ona wysoką zawartość żywic (nie ma w niej natomiast lateksu, jakby sugerowała nazwa), zwiększona zawartość żywic powoduje większy połysk i elastyczność powłoki, sporą odporność mechaniczną oraz możliwość zmywania. Farby te tworzą powłokę poprzez schnięcie fizyczne polegające na odparowaniu z niej rozpuszczalników (estry, cykliczne alkohole, ketony). W zależności od doboru odpowiednich monomerów (ilościowo i jakościowo) kształtuje się własności żywic akrylowych w szerokim zakresie, co przekłada się na wyprodukowanie farby o m.in. większej lub mniejszej odporności mechanicznej czy farby o wykończeniu matowym, półmatowym lub z połyskiem. Farba akrylowa-lateksowa schnie bardzo szybko (im mniejsza wilgotność powietrza, tym szybciej), tworząc powłokę bardzo odporną na warunki atmosferyczne. Powłoka farby (która zawiera poliakrylany) nie ulega degradacji w wyniku oddziaływania promieni UV tj. nie ulega kredowaniu (chyba, że w skład farby wchodziłby styren), nie żółknie, gdyż farba nie zawiera niestabilnych podwójnych wiązań, odporna jest na hydrolizę (dzięki zawartości akrylanów a szczególnie metakrylanów), wykończenie z połyskiem utrzymujące się przez bardzo długi czas eksploatacji odporne jest na tzw. przebłyszczenia (przetarcia mechaniczne).

Odporność na zmywanie.

Dostępnych jest sporo farb z dopiskiem „szorowalne”, „zmywalne”, jednak część z tych produktów w/w określenia posiada na wyrost, dopiero receptura produktu cokolwiek może potwierdzić. To prawda, że farby lateksowe są odporne na zmywanie zabrudzeń, w takich pomieszczeniach jak kuchnia, łazienka czy korytarz są bardzo praktyczne. Powierzchnię ściany pomalowaną farbą lateksową trudniej pobrudzić, nie zostają na niej odbicia po palcach, nie powstają tzw. przebłyszczenia występujące zazwyczaj na powłoce farby matowej-akrylowej w miejscach wielokrotnego dotykania dłonią (np. przy włącznikach światła), zaś samo zmywanie wilgotną ścierką ewentualnych zabrudzeń, nawet wielokrotne, nie uszkadza satynowej, gładkiej i elastycznej powłoki. Swoją odporność na zmywanie farba lateksowa zawdzięcza odpowiedniemu spoiwu, ważny jest tu jego rodzaj oraz ilość ale też technologia połączenia wszystkich komponentów i ich właściwe proporcje. Jeśli nie mamy pewności czy dany produkt jest wysokiej jakości pod względem odporności na zmywanie, zapoznajmy się z jego kartą techniczną, jeżeli takowej nie posiada, określenie „szorowalna” czy „zmywalna” mogą nie mieć oparcia w postaci właściwych parametrów.
Co powinno znajdować się w karcie technicznej?
Farba do zastosowania w łazience, kuchni, korytarzu powinna charakteryzować się bardzo dużą odpornością na wielokrotne wycieranie, czyli też zmywanie, o tej właściwości farby informują parametry dwóch zazwyczaj norm odporności: PN-EN 13300 bądź PN 92/C-81517. Klasyfikowanie farb zgodnie z normą PN-EN 13300 odbywa się poprzez badanie odporności farb wg normy ISO 11998, zgodnie z tą normą farby dzielimy na pięć klas, jednak jedynie farbę z klasą: I i II możemy nazwać produktem o dużej wytrzymałości mechanicznej, co za tym idzie wystarczającej odporności na szorowanie na mokro. Powłoka farby z klasy I-szej umożliwia wykonanie 200 cykli szorowania nim powstanie ubytek grubości powłoki zaledwie maksymalnie 5 μm, farba z klasy II-giej przy tej samej ilości cykli, to ubytek rzędu 5 do 20 μm, zaś farba z klasy III-ciej „osiąga” ubytek na poziomie 20 μm do 70 μm. Tymczasem, klasa IV-ta i V-ta, to farby, które można śmiało nazwać kiepskimi pod względem odporności mechanicznej, „osiągają” odpowiednio: IV-ta do 70 μm ubytku a V-ta od 70 μm wzwyż i to zaledwie przy 40 cyklach szorowania. Druga powszechnie stosowana norma, tj. PN 92/C-81517 określająca liczbę cykli szorowania na mokro do momentu starcia farby w całości, klasyfikuje farby na m.in. 2000, 3000, 4000 bądź 5000 cykli szorowania, zależnie od rodzaju farby.

Stopień połysku.

Podstawowa zasada (potwierdzona praktyką) mówi, że farba jest mocniejsza, tj. odporniejsza na zmywanie, im ma wyższy stopień połysku, nazywamy ją wtedy farbą lateksową lub akrylowo-lateksową. Dlatego też farby z klas I bądź II (lub 2000-5000 cykli mycia) po wyschnięciu tworzą powłokę półmatową, matową-satynową lub matową. Im bardziej mamy narażone powierzchnie ścian na pochlapanie i działanie wilgoci (łazienka, kuchnia), częste zabrudzenie (np. korytarz), tym o wyższej klasie musimy wybrać farbę. Prócz względów praktycznych musimy także brać pod uwagę efekt wizualny. Farba dająca powłokę satynową, półmatową, z uwagi na zwiększone odbijanie promieni światła wymaga ściany bardzo gładkiej, gdyż na powierzchni wymalowanej taką połyskującą farbą będzie o wiele szybciej widać wszelkie nierówności, najmniejsze grudki i porowatości ściany, w przeciwieństwie zaś do farby w wykończeniu matowym, która owe niedoskonałości ściany lepiej tuszuje, tj. ich nie uwypukla. Ze względu na większe odbijanie światła farba połyskująca nada wnętrzu więcej dynamizmu, farba matowa odwrotnie, zatem przy wybieraniu ostrych, zdecydowanych barw bezpieczniej będzie wybrać (co może się okazać mniej dokuczliwie dla oka) farbę w wykończeniu matowym, choć i tak decydować tu będą indywidualne preferencje, jednakże druga strona medalu to fakt, że w przypadku farb z mocnym, ostrym kolorem w farbie takiej posiadającej sporo pigmentu koloryzującego słabnie wytrzymałość mechaniczna powłoki, więc ze względów odporności na zmywanie i przecieranie lepsza zdecydowanie będzie farba nadająca powłokę satynową, w półmacie, która ma więcej spoiwa w postaci żywicy syntetycznej. W kwestii malowania sufitów zdecydowanie odradzane jest malowanie ich w półmacie, półpołysku, te powierzchnie najlepiej prezentują się w wykończeniu matowym, zresztą na suficie nie musimy zważać na wytrzymałość mechaniczną powłoki, czyli nie musi być tu być farba lateksowa-półmatowa, połyskująca, o bardzo dobrej odporności na zmywanie. Jak widać, zarówno farba matowa czy półmatowa ma swoje wady i zalety, należy tylko prawidłowo wybrać zważając na ich cechy.

Wydajność i siła krycia.

Farba lateksowa charakteryzuje się dużą wydajnością (10 do 15 m2 z 1 litra przy jednokrotnym malowaniu – w zależności od chłonności podłoża i rodzaju farby), pomimo sporej siły krycia (dzięki m.in. dobrej przyczepności do podłoża) dla osiągnięcia właściwych parametrów mechanicznych, no i oczywiście względów wizualnych, standardowo nakłada się dwie warstwy, absolutnie nie wierzmy tutaj w produkty mówiące o wystarczającej tylko jednej warstwie, chyba, że przemalowujemy ścianę na identyczny kolor i tą samą farbą a także w bardzo niewielkim przedziale czasowym od ostatniego malowania.
Przy farbach z niższej półki jakościowej wybierając kolory bardzo intensywne i ostre, mogą nie wystarczyć dwie warstwy (choć zdarza się tak bardzo rzadko), niektórzy producenci (także najlepsze firmy) zastrzegają się wtedy nawet trzema, czterema potrzebnymi warstwami, dotyczy to jednak naprawdę ekstremalnie mocnych kolorów, typu jaskrawe i wyraziste żółcie, pomarańcze, ugier, czerwienie, itp.

Paro przepuszczalność.

Jeśli szczególnie zależy nam na tym, aby ściana dobrze oddychała, a więc miała zapewnioną optymalną dyfuzję pary wodnej, nie wybierajmy farby z połyskiem, lecz w półmacie, a najlepiej w macie, gdyż ta pierwsza, nazywana farbą lateksową posiada więcej niż farba matowa spoiwa-substancji wiążącej, tj. żywicy syntetycznej, co za tym idzie, słabiej przepuszcza parę wodną, co w pewnych warunkach może mieć negatywny wpływ na pożądany mikroklimat pomieszczenia, zaletą tej farby jest jednak, co oczywiste, spora odporność na zabrudzenia i możliwość wielokrotnego przemywania, więc coś za coś. Jednakże paro przepuszczalnością farb nie przejmujmy się w ogóle, kiedy mieszkamy w budynku, bloku z tzw. wielkiej płyty czy innym posiadającym ściany betonowe, gdyż takie ściany i tak nie oddychają, w przeciwieństwie do ścian wymurowanych tzw. technologią tradycyjną, np. z cegły ceramicznej lub bloczków komórkowych, silikatowych. Nawiasem mówiąc, jeśli chcielibyśmy aby nasze ściany maksymalnie oddychały, co jednak podnosi koszta co do materiału i zastosowanej technologii, to wybrać musielibyśmy farbę silikatową, której paro przepuszczalność przekracza 90%, w porównaniu do
farby akrylowej ok. 60%, wskaźnik ten zmniejsza się, im wyższy połysk ma farba. Ale sens zastosowania farby silikatowej byłby tylko wówczas, gdyby ściana wymurowana metodą tradycyjną obłożona była od wewnątrz tynkiem mineralnym i zagruntowana preparatem mineralnym, nie wchodzi tu w rachubę popularny tynk gipsowy maszynowy. Tego typu renowacje, kiedy nakłada się tynk mineralny na oczyszczoną cegłę i na koniec farbę silikatową, wykonuje się w zawilgoconych i podatnych na pleść i grzyb pomieszczeniach poniżej gruntu, tutaj maksymalne oddychanie ścian jest nieodzowne, np. w starych kamienicach nie posiadających w ogóle hydroizolacji od gruntu.

Ekologia, zdrowie i technologia.

Tendencja idąca w kierunku wykorzystywania technologii przyjaznych środowisku podczas produkcji farb do naszych wnętrz jest widoczna, wyraźnie idzie za tym także aspekt zdrowotny. Komponenty (coraz częściej biodegradalne), z których wytwarza się farby, wybierane są pod kątem ich nieszkodliwości środowisku i co za tym idzie człowiekowi. Coraz więcej produktów posiada certyfikaty typu: farba antyalergiczna, czy też dla astmatyków, co potwierdzane jest specjalistycznymi badaniami, prym wiodą tutaj firmy skandynawskie np. Tikkurila. Pojawiają się produkty o neutralnych właściwościach elektrostatycznych, co też przyczynia się do wpływu na nasze zdrowie czy też farby o rozmaitych innych właściwościach, np. neutralizujące zapachy, świecące, pachnące, pleśnio i grzybobójcze oraz inne produkty, wykorzystuje się tutaj postęp technologiczny oparty także na nanotechnologii. Produkcja coraz to nowszych produktów (lepszych, zdrowszych) spowodowana jest zwiększoną świadomością z dziedziny ekologii, zdrowotnej oraz zaostrzające się normy i oczywiście walka firm o klienta.

Przeczytaj także: 

Idealna farba do malowania wnętrz – czym powinna się charakteryzować?

Malujemy ściany w mieszkaniu.

Chcesz skorzystać z usługi malowania albo uslugi wykończenia mieszkania pod klucz,

zapraszam do kontaktu z naszą firmą remontową; 691 051 308 / Formularz Kontaktowy

Opracowanie: Wojciech Gośliński
Data publikacji: 29.10.2011